گلیم بافی فرش در دو سوی آن یکی از راه های افزایش عمر فرش و جلوگیری از ریختن و خارج شدن گره آن می باشد. اگر گلیم بافی فرش به هر دلیل شُل شده باشد و یا تشخیص داده شود که مقدار آن، مقاومت لازم برای حفاظت فرش را ندارد، معمولاً در انتهای ریشه های فرش، اقدام به گره زدن می نمایند. این امر به ویژه در فرش های کهنه که در معرض شست و شو قرار می گیرند بسیار حایز اهمیت است. مهمترین و متداول ترین این گره ها عبارتند از :
انواع دو گره
برای ایجاد دو گره بر روی ریشه های فرش، تمام ریشه های فرش را به دسته های ۲ الی ۵ تایی تقسیم می کنند و اولین دسته را توسط دست چپ می گیرند. سپس با دست راست نخی شبیه به نخ پود، اما با تاب کمتر را توسط شصت و سبابه گرفته و پس از آن که آن را دو دور به دور انگشت میانه، سبابه و شصت گرداندند، اولین دسته ی ۲ یا ۵ تایی ریشه ها را از داخل آن بیرون آورده، امتداد نخ را با دست راست هدایت نموده و به این ترتیب گره ای که ایجاد شده، بر روی اولین دسته ی ریشه ها قرار می گیرد. این گره دقیقاً به انتهای ریشه ها هدایت شده و باعث استحکام گلیم بافی و یا بافت فرش می گردد. این عمل را به ترتیب بر روی دسته های دوم، سوم و … از ریشه های فرش تا به آخر انجام می دهند.
روش مذکور معمولاً بر روی فرش های جوان و نوبافت که دارای ریشه های سالم و بلند هستند انجام می گیرد. اما چنانچه فرشی به هر دلیل کهنه و پاخور شده باشد و به عبارتی چله های آن پوسیده و بسیار کوتاه شده باشد، روش مذکور به راحتی میسر نبوده و برای ایجاد دو گره از نخ و سوزن استفاده می نمایند.
گره نخودی
برای ایجاد گره نخودی لازم است طول ریشه ها به حد لازم بلند باشد. برای ایجاد این نوع گره، ریشه ها را در دسته های ۲ الی ۵ تایی گرفته و به صورت متداول به دور یکدیگر پیچانده، گره می زنند. چنانچه فرش، قدیمی و ریشه های آن کوتاه باشد، ابتدا اقدام به اضافه نمودن ریشه های جدید و بلند در دو طرف فرش می نمایند و سپس به صورت گفته شده گره نخودی را ایجاد می نمایند.
گره پنجره ای
این نوع گره بیشتر جنبه ی تزیینی دارد و لازم است ریشه ها بسیار بلند باشد. روش کار چنین است که ابتدا در انتهای ریشه ها گره نخودی و یا حتی دو گره ایجاد کرده، سپس امتداد ریشه های همجوار را نیز با فاصله ای در حدود ۱.۵ الی ۲ سانتی متر از گره نخودی، دوباره با هم گره ی معمولی می زنند. مجدداً امتداد ریشه ها را از محل قبلی و با فاصله ی ۱.۵ الی ۲ سانتی متر با ریشه های همجوار گره می زنند. در نهایت کلیه ی ریشه های فرش به صورت پنجره ای تغییر شکل می دهد. این گره ی تزیینی معمولاً بر روی فرش های نفیس گل ابریشم تبریز، اصفهان، نایین و ابریشمی ایجاد می گردد.
